Biennale
Międzynarodowa Biennale Ekslibrisu Współczesnego w Malborku jest najstarszą imprezą artystyczną na świecie, która co dwa lata, począwszy od 1963 roku, prezentuje aktualne prace w dziedzinie specjalistycznej miniatury graficznej.
Biennale jest organizowane przez Muzeum Zamkowe w Malborku. Zainicjował je konkurs na ekslibrisy do nowo powstałej biblioteki zamkowej, ogłoszony w 1963 roku przez Henryka Raczyniewskiego, dyrektora Muzeum w Malborku. Z inicjatywy Henryka Raczyniewskiego i Wojciecha Jakubowskiego, wybitnego grafika i wieloletniego komisarza Biennale, konkurs przerodził się w prezentację prac najwybitniejszych polskich i zagranicznych artystów, którzy specjalizują się w tej dziedzinie sztuki. Pierwsza edycja konkursu stała się również początkiem Biennale w Malborku i kolekcji ekslibrisów, która tu powstała. W 55-letniej historii tej imprezy artystycznej odbyło się 26 konkursów i wystaw pokonkursowych. Kuratorem Biennale od XX edycji jest kustosz Bogumiła Omieczyńska, związana z Biennale w Malborku od blisko 35 lat. Trzy i pół wieku tej imprezy artystycznej to dwadzieścia trzy konkursy i wystawy pokonkursowe. Wysoki poziom artystyczny oraz kunszt warsztatowy prezentowanych tu prac, autorstwa współczesnych mistrzów techniki miedziorytu i akwaforty, sprawiły, że wystawy w Malborku zyskały sławę prestiżowego forum najlepszych światowych osiągnięć w tej kameralnej dziedzinie grafiki.
Biennale ma charakter konkursu otwartego i jest organizowane głównie dla grafików i studentów ostatniego roku studiów artystycznych. Jury ocenia i kwalifikuje grafiki do wystaw, a także przyznaje nagrody regulaminowe. Autorzy najlepszych ekslibrisów otrzymują nagrody pieniężne oraz równorzędne wyróżnienia w postaci Medali Honorowych. Ponadto Dyrektor Muzeum Zamkowego przyznaje nagrodę za najciekawszy ekslibris poświęcony Muzeum w Malborku. Wachlarz nagród konkursowych obejmuje również nagrody ufundowane przez instytucje państwowe i osoby prywatne. Tradycyjnie od wielu lat nagrodę przyznaje Prezes Związku Polskich Artystów Plastyków oraz Stowarzyszenie Bibliofilów Polskich w Warszawie i Prezydent Miasta Malborka. W ramach konkursu przyznawane są dodatkowo dwie wyjątkowe nagrody od 2000 i 2002 r., tj. Medal Pamiątkowy im. Janusza Mikołaja Szymańskiego i Nagroda Złotego Grawera im. Henryka Feilhauera. Obie inicjatywy zostały ufundowane przez rodziny zmarłych: Janusza Szymańskiego (1938-1998), bibliofila i kolekcjonera, cenionego znawcę ekslibrisów oraz Henryka Feilhuera (1942-1999), mistrza techniki grawerskiej, wybitnego medaliera i malarza.
Dzięki wsparciu polskich i zagranicznych autorytetów, Muzeum Zamkowe w Malborku zostało wpisane na światową listę członków Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Miłośników Ekslibrisu (Fédération Internationale des Sociétes d’ Amateurs d’ Ex-libris, w skrócie FISAE). To niezwykle ważne wydarzenie dla Muzeum w Malborku miało miejsce podczas spotkania delegatów XXVIII Kongresu FISAE w Bostonie (USA) w dniu 23 sierpnia 2000 r. Kolejne wydarzenie, które przyniosło uznanie dla Muzeum Zamkowego w Malborku za organizację Biennale Ekslibrisu, miało miejsce w 2007 r. Muzeum w Malborku zostało wyróżnione Certyfikatem Honorowym im. Helmera Fogedgaarda za wybitne osiągnięcia w popularyzacji ekslibrisu oraz rozwijaniu ruchu kolekcjonerskiego w tej dziedzinie sztuki, za kilkuletnią tradycję w organizacji międzynarodowego konkursu i wystaw poświęconych ekslibrisowi oraz za działalność wydawniczą w tej dziedzinie. Certyfikat podpisał Josef Burch, 31. Prezes Kongresu FISAE w latach 2006-2007 (Szwajcaria).ozwijaniu ruchu kolekcjonerskiego w tej dziedzinie sztuki, za kilkuletnią tradycję w organizacji międzynarodowego konkursu i wystaw poświęconych ekslibrisowi oraz za działalność wydawniczą w tej dziedzinie. Certyfikat podpisał Josef Burch, 31. Prezes Kongresu FISAE w latach 2006-2007 (Szwajcaria).
Kolekcja
Muzeum Zamkowe w Malborku posiada unikalną i reprezentatywną na skalę światową kolekcję nowoczesnych ekslibrisów. Składa się ona z ponad 23 000 obiektów muzealnych, dzieł podarowanych przez artystów, którzy brali udział we wszystkich poprzednich dwudziestu trzech wystawach pokonkursowych zorganizowanych w latach 1963-2017.
W skład kolekcji wchodzą również dzieła zakupione przez Muzeum Zamkowe na aukcjach, jak również podarowane przez kolekcjonerów.
Istotną część malborskiej kolekcji stanowią autorskie teki graficzne wybitnych artystów polskich i zagranicznych, m.in. Tadeusza Cieślewskiego Juniora, Adama Młodzianowskiego, Wojciecha Jakubowskiego, a także ryciny zestawione z egzemplarzami oryginalnymi, wśród których znajdziemy siedem katalogów z limitowanej serii publikacji towarzyszących kongresom FISAE (Fédération Internationale des Sociétes d’ Amateurs d’ Ex-libris).
Kolekcja ekslibrisów muzealnych składa się z dużych zestawów prac najwybitniejszych grafików z całego świata, ale ich zasadniczą część stanowią ekslibrisy wykonane w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat przez autorów reprezentujących kraje Europy Środkowej i Wschodniej, głównie Polskę, Czechy, Słowację i Bułgarię, a także Rosję, Ukrainę, Litwę i Białoruś. Znaczną część kolekcji malborskiej stanowi zbiór wybitnych prac grafików z Japonii, Holandii, Włoch, Francji, Niemiec i Węgier. Niewielki procent kolekcji stanowią ekslibrisy, które różnią się pod względem formy i stylu. Wykonali je graficy z Meksyku, Argentyny, Kolumbii i Urugwaju.
W zbiorach wyraźnie dominują dzieła najzdolniejszych polskich grafików, mistrzów tej dziedziny sztuki, takich jak: Krystyna Wróblewska, Halina Pawlikowska, Alina Kalczyńska, Józef Gielniak, Stanisław Dawski, Jerzy Jarnuszkiewicz, Adam Młodzianowski, Jerzy Panek, Henryk Płóciennik, Leszek Rózga, Wojciech Jakubowski, Włodzimierz Kotkowski, Ryszard Stryjec, Eugeniusz Get Stankiewicz oraz Krystyna Hierowska, Małgorzata Hołówka, Elżbieta Radzikowska, Hanna Głowacka, Henryk Feilhauer, Wojciech Łuczak, Zdzisław Maj, Wiesław Szamocki, Zbigniew Janeczek i Piotr Gojowy.
W kolekcji zamkowej znajdują się także unikatowe zespoły dzieł najwybitniejszych grafików zagranicznych, takich jak: Albin Brunovsky, Stano Dušik, Vladimir Gažovič, Peter Augustovic i Katarina Vavrova; z Czech m.in.: Vladimir Suchanek, Jiři Brázda, Karel Beneš, Jindřich Nowak i Karel Demel; z Litwy – Gražina Didelyte, Stasys Eidrigevičius, Nijolé Šaltenyté i Marius Liugaila; z Rosji – Michaił Wierchołancew, Anatolij Kalasznikow, Władimir Zujev, Yuri Borovitski, Nikolai Batakov, Ewgenij Bortnikow i Sergej Tjukanow; z Ukrainy – Konstantin Kalynovych, Oleg Denysenko, Arkadij Pugaczewski i Giennadij Pugaczewski; z Białorusi – Gennadij Wjal, Lev Alimov, Ivan Rusachek, Ana Tikchonova i Jurij Jakvenko; z Bułgarii m.in.: Nikolai Yanakiev, Robert E. Baramov i Krikor Kassapian oraz przedstawiciel Japonii m.in.:. Keisuke Serizawa, Koji Ikuta, Shigeki Tomura i Takao Sano; z Niemiec m.in.: Tomas Ranft, Karl-Georg Hirsch i Egbert Herfrth; z Włoch: Italo Zetti i Pietro Paolo Tarasco; z Holandii – Wim Zwiers i Cees Andriessen; z Francji Helene Nue i Lou Strik; z Belgii Martin R. Baeyens oraz wielu innych wybitnych grafików z innych krajów Europy, Azji i obu Ameryk.